سیستماتیک‌سازی؛ کلید احیای گردشگری پزشکی

سابقه تاریخی درخشان ایرانیان در امور درمانی بر کسی پوشیده نیست؛ از زمان‌های بسیار دور ایران به‌عنوان یکی از مراکز مهم طب در شرق جهان به‌شمار می‌رفت و مردمان بسیاری از نقاط دور یا نزدیک جهت معالجه به ایران سفر می‌کردند.

این مزیت نه‌تنها در طول زمان از بین نرفته است بلکه در حال حاضر نیز پزشکان ایرانی فراوانی هستند که شهرت آنان از مرزهای کشور فراتر رفته و آوازه‌ای بین‌المللی دارند. حال سوال این است چگونه می‌توان از این مزیت به‌درستی و در راستای منافع کشور استفاده کرد؟ چه چالش‌هایی در این مسیر وجود دارد؟  ناهید نفیسی، جراح متخصص به پاسخ به برخی از این سوالات پرداخته است.

* از نظر شما بزرگ‌ترین چالش‌های گردشگری سلامت در کشور چه مواردی هستند؟ جهت رفع این مشکلات چه راهکار‌هایی را پیشنهاد می‌دهید؟

مشخصا دلیل اینکه گردشگری سلامت در برخی کشور‌ها مانند ترکیه با استقبال بالایی مواجه و تبدیل به حوزه‌ای پرسود شده این است که بیمار از زمان نشستن هواپیما در حال دریافت خدمات در حوزه‌های گوناگون است.

به نظرم در ایران، سرگردانی بیماران خارج از بیمارستان را می‌توان از بزرگ‌ترین موانع رونق‌گرفتن گردشگری سلامت دانست. در ایران، مریض خارجی به محض خروج از هواپیما این دغدغه را دارد که چگونه پول خود را معاوضه کند؟ چگونه از کارت بانکی خود استفاده کند؟ و موارد دیگری از این قبیل نیز زیاد است.

در همین رابطه چندی پیش این امکان برای گردشگران زیارتی فراهم شد که یک کارت بانکی موقت دریافت و بتوانند از آن استفاده کنند. این مساله نشان می‌دهد راه‌حل‌های این‌دست مشکلات در صورت پیگیری چندان دشوار نیست و امکان حل آنها وجود دارد. زیرساخت سیستم بانکی باید به‌گونه‌ای باشد که بیمار بتواند مبلغ ارز مد نظر را با کارت بانکی خود بلافاصله به ریال تبدیل کرده و از آن استفاده کند. این موضوع که در بیمارستان‌های ما امکان استفاده از کارت بانکی بیماران خارجی وجود ندارد، موجب مشکلات زیادی شده است و می‌توان با دادن کارت موقت بانکی، نظیر کارت موقت گردشگران زیارتی به بیمار و امکان شارژ مجدد آن از حجم سرگردانی بیماران کاست.

* به نظر شما اولویت جهت تقویت گردشگری سلامت در کشور باید چه مواردی باشد؟

به‌طور قطع سیستماتیک ساختن تمام پروسه از زمان ورود بیمار تا خروج او و تقویت زیرساخت‌ها نقش حیاتی در رونق گردشگری سلامت در کشور دارد. مشکل اقامت برای بیماران خارجی که اکثرا یک یا چندین همراه را در کنار خود دارند، از دیگر چالش‌های این حوزه به‌شمار می‌رود.

در کشور‌های موفق در این حوزه مانند ترکیه، بیماران از همان ابتدا سوییت مشخص خود را دارند. اکثر مریضان خارجی ما یا توسط یک دلال یا یک مترجم همراهی می‌شوند و ما هیچ اطلاعاتی از وضع سکونت آنها نداریم. اکثر بیماران عرب در کوی سیزده‌آبان نزدیک به بازار و از طریق کانال چندین خانواده عرب که در آن ناحیه هستند سکونت داده می‌شود. سیستماتیک ساختن بیماران و مشخص ساختن دست‌کم یک یا دو بیمارستان برای بیماران خارجی می‌تواند بسیاری از مشکلات این حوزه را برطرف سازد.

متاسفانه در حال حاضر نبود نظارت صحیح، آسیب‌زاست و برخی بیمارستان‌ها به‌دلیل آنکه بیماران خارجی کد ملی ندارند، هزینه‌های چند برابری از آنها دریافت می‌کنند. در نظر بگیرید که در این میان اکثر اوقات یک دلال و مترجم هم وجود دارد که خود درصد نسبتا بالایی سود از گردشگر درمانی دریافت می‌کند. مشخص است که با وجود این شرایط نمی‌توان چندان به سوددهی این حوزه برای کشور به شیوه صحیح امیدوار بود.

لازم به ذکر است این امکان وجود دارد که بتوان بدون زیرساخت‌سازی از این حوزه سود و درآمد سرشاری کسب کرد. برای مثال من چندین پزشک جوان را می‌شناسم که با فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به زبان عربی موفق شده‌اند بیماران فراوانی را جذب کنند و در حال حاضر درآمد مناسبی داشته و مشخصا سود بالایی کسب می‌کنند. اما می‌توان با اطمینان گفت تا زمانی که زیرساخت‌ها اصلاح نشود این حرکت‌ها هرگز به‌صورت یک رویه عمومی درنخواهد آمد و نمی‌توان از ظرفیت‌های فراوان گردشگری سلامت به نفع کشور استفاده کرد.

* آیا سیستم درمانی کشور ظرفیت پذیرش بیماران خارجی در حجم بالا را دارد؟ وضعیت پزشکان و جراحان ایرانی را در مقایسه با دیگر کشور‌های منطقه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با اطمینان می‌توان گفت که سیستم درمان کشور از زمان ورود بیمار به بیمارستان تا زمان خروج او هیچ مشکلی ندارد و جراحان و پزشکان ایرانی کاملا توانایی ارتباط با بیماران خارجی را دارند. بیماران نیز با رضایت کامل از پروسه درمان از بیمارستان خارج می‌شوند.

مشکلات تماما به قبل و بعد از بیمارستان مربوط است. وضعیت سیستم درمانی ما در مقایسه با کشور‌های منطقه از وضعیت بسیار بهتری بهره‌مند است. ما می‌بینیم چه بسا بیمارانی که از کشور‌هایی مانند ترکیه به ایران می‌آیند درمان‌های اشتباهی دریافت کرده‌اند و کیفیت کار ایرانیان بسیار بالاتر است.

در نظر بگیرید همین ترکیه نیز به ‌نسبت دیگر کشور‌های منطقه، وضعیت بسیار بهتری دارد اما با این حال کار آنها در سطح کار پزشکان ایرانی نیست.

* آیا بیماران کشور‌های اطراف مایل به درمان در ایران هستند؟ نقش تبلیغات را در این پروسه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بیماران کشور‌های اطراف تمایل بسیار بالایی به معالجه در ایران دارند اما شرط آن سیستماتیک ساختن این پروسه و بهبود زیرساخت‌هاست. باعث تاسف است که در حال حاضر موفق‌ترین نمونه‌های گردشگری سلامت در کشور چندین جراح زیبایی هستند که با استفاده از تبلیغات، باند‌های گوناگون و هزینه‌های بالا برای تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی عربی موفق به جذب بیماران شده‌اند.

اگر بستر فراهم است چرا نباید از بیمارانی با مقاصد درمانی استفاده‌ای برد؟ در حال حاضر درصد بیماران خارجی رضایت بخش نیست؛ حتی در مقایسه با سالیان گذشته نیز ما شاهد افت تعداد بیماران هستیم. برای مثال بنده در سال‌های گذشته طی یک‌ماه دست‌کم دو یا سه بیمار عرب داشتم اما این رقم در سال جاری به یک یا دو بیمار طی چند ماه رسیده است که مبنای آن‌هم شناخت قبلی است چرا‌که سیستم تبلیغاتی ما در حال حاضر ضعیف ظاهر شده است.

لازم است تاکید کنم که در گردشگری سلامت، شناخت سیستم تبلیغاتی بازار هدف بسیار مهم است. دقیقا باید بررسی شود که برای مثال بیماران عراقی از چه برنامه‌هایی استفاده می‌کنند؟ در چه شبکه اجتماعی فعال هستند؟ بیماران کشور‌های دیگر چطور؟ در چه شبکه اجتماعی بستر تبلیغ مناسب‌تر است؟ علاقه‌مندی و نحوه صحیح تبلیغ در هرکدام از بازار‌های هدف ما به چه شکل است؟ به نظرم پاسخ درست به این سوالات می‌تواند تاثیرات شگرفی بر سیستم جذب گردشگر درمانی ما بگذارد.