به باور بسیاری از متخصصان حوزه پزشکی در سازمان جهانی بهداشت، ایران قطب پزشکی منطقه است، چراکه در حوزه پیوند اعضا، درمان نازایی، درمان برخی سرطان‌ها با روش‌های نوین پزشکی از جمله سلول‌های بنیادی، جراحی‌های زیبایی وموارد دیگر درمنطقه بی‌رقیب هستیم. چرخه وسیع اقتصادی گردشگری سلامت که بر اساس مزیت‌های رقابتی کشور‌ها شکل گرفته، سالانه میلیارد‌ها دلار گردش مالی برای هر کشوری دارد و جدا از بحث منفعت مالی، می‌تواند اعتباری برای کشور ایجاد کند. صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه سالانه حدود یک و دو دهم میلیون نفر برای گردشگری سلامت به ایران سفر می‌کنند، از ایجاد طرح جامع نظام گردشگری سلامت در کشور به «ایران» خبر می‌دهد و می‌گوید: «بر اساس برنامه هفتم توسعه باید رقم را به دو میلیون گردشگر سلامت برسانیم.» آن طور که مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند، با وجود اینکه ۲۹۰ مرکز، دارای مجوز گردشگری سلامت هستند، درآمد ایران از گردشگری سلامت کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار در سال است در حالی که کشور‌های رقیب که تا پیش از این ناشناخته بودند، حالا به‌جای ایران به‌عنوان مقصد‌های مهم گردشگری سلامت شناخته می‌شوند.
سؤال اینجاست، چقدر توانسته‌ایم از این پتانسیل پزشکی کشورمان در جهت ارزآوری حوزه گردشگری استفاده کنیم؟
دو میلیارد دلار درآمد ایران
از گردشگری سلامت
سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص طرح جامع نظام گردشگری سلامت کشور که با همکاری ما با وزارتخانه‌های بهداشت و تعاون در حال راه‌اندازی است، می‌گوید: «بیست نوع گردشگری در کشور وجود دارد که یکی از انواع آن گردشگری سلامت است، به طوری که سالانه حدود یک و دو دهم میلیون نفر برای گردشگری سلامت به ایران سفر می‌کنند و برآورد هزینه آن هم حدود دو میلیارد دلار است اما کافی نیست. به همین دلیل در برنامه هفتم توسعه تکلیف شده است که باید رقم را به دو میلیون گردشگر سلامت برسانیم تا به رقمی ۶ میلیارد دلاری در این حوزه دست پیدا کنیم، یعنی سرانه هر فرد را سه هزار دلار در نظر گرفته‌اند.» چندی پیش نمایشگاهی برای ارتقای گردشگری ایران برگزار شد که یک بخش را فقط به توریسم سلامت اختصاص دادند تا همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ظرفیت‌هایشان را در این حوزه نشان دهند، صالحی‌امیری با اشاره به این موضوع در خصوص موانع پیش روی توسعه گردشگری سلامت، می‌گوید: «مهمترین چالش این حوزه ناهماهنگی بین بخشی است. به همین دلیل هماهنگی‌هایی را با وزرای بهداشت و تعاون انجام دادیم تا ستادی با حضور نمایندگان هر سه وزارتخانه تشکیل شود اما مهمتر از این وزارتخانه‌ها ورود بخش خصوصی به این عرصه است تا با استفاده از ظرفیت‌های آنها طرح جامع نظام گردشگری سلامت با تأیید هر سه وزیر به هیأت دولت راه پیدا کرده، مصوب و ابلاغ شود. چندی پیش گفت‌و‌گویی با رئیس بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی آبادان داشتم که تأکید کردند، صد درصد تخت‌های این مرکز درمانی به گردشگری سلامت از عراق اختصاص پیدا کرده است به طوری که این بیمارستان در طول سال تقریباً ظرفیت تکمیلی دارد و با استقبال خوب شهر‌های بصره و جنوب عراق روبه‌رو شده است.»
نبود شفافیت در گردشگری سلامت
دکتر سید سجاد رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت در خصوص نبود آمار دقیق از گردشگری سلامت، به «ایران» می‌گوید: «از لحاظ آمار، وزارتخانه فقط تعداد افرادی را که ویزای درمانی می‌گیرند، اعلام می‌کند اما بسیاری از افراد با ویزای غیر درمانی وارد کشور می‌شوند و کار‌های پزشکی انجام می‌دهند. جدای از تعداد این افراد، مبالغ مالی و هزینه‌هایی که برای درمان در کشور انجام می‌دهند در هیچ جایی ثبت و ضبط نمی‌شود. برای موضوع گردشگری سلامت در برنامه هفتم توسعه درآمد ۶ میلیارد دلار را هدفگذاری کردند. حال اگر پرسش شود آیا کشور ظرفیت پذیرش برای این رقم را دارد، باید بگویم بله. در عرصه پزشکی و درمان ظرفیت صددرصدی داریم اما هماهنگی وجود ندارد. در بحث گردشگری سلامت فقط موضوع ارزآوری نیست، با گسترش گردشگری سلامت می‌توانیم وضعیت سلامتی کشور را در منطقه برجسته کنیم.»
ضرورت تدوین بسته هزینه‌ای مشخص
معاونت درمان وزارت بهداشت با اشاره به شفاف سازی درهزینه های درمان گردشگران سلامت می گوید: «گاهی بیماران خارجی از برخی رفتار‌ها از جمله دریافت هزینه‌های بالا و متفاوت گلایه می‌کنند.موضوع دوم ارائه مشاوره‌های لازم بعد از انجام خدمت است تا اگر فردی بعد از عمل جراحی دچار مشکل شد، بتواند به راحتی با پزشک خود ارتباط برقرار کند. در حال حاضر پاسخگویی ضعیف است. اکنون در حال انجام هماهنگی‌های لازم برای تعریف بسته کاملاً مشخص برای گردشگری سلامت هستیم تا بتوانیم با کشور‌های منطقه در این زمینه رقابت کنیم. در حال حاضر کشور‌های همسایه عدد‌های بالای ۳۰ میلیارد دلار را برای گردشگری سلامت پیش‌بینی کرده‌اند. ما نیز اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم، می‌توانیم در بحث توریسم سلامت موفق عمل کنیم.»
بسترسازی برای توسعه پزشکی
برنامه‌ریزی دولت برای توسعه گردشگری پزشکی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های پزشکی ایران گامی مهم در راستای بهبود زیرساخت‌های درمانی و گردشگری است. به همین منظور چندی پیش همایش بین‌المللی «فرصت‌های سرمایه‌گذاری در گردشگری پزشکی ایران» توسط هلدینگ گردشگری تأمین اجتماعی با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد. در همین رابطه دکتر ارسطو یاری حصار، سرپرست معاونت نظارت بر امور شرکت‌ها و دبیر همایش به «ایران» می‌گوید: «تمام کشور‌ها آینده اقتصادی را به سمت گردشگری و درآمد‌های خاص آن سوق می‌دهند. ایران با وجود اینکه از لحاظ جاذبه‌های گردشگری جزو ۱۰کشور برتر جهان است اما از نظر تعداد گردشگران ورودی و درآمد، جزو کشور‌های آخر جهان به شمار می‌رود. از سوی دیگر در بخش اقتصادی به دلیل تحریم‌ها در تنگنا‌های بسیاری قرار گرفتیم و راهی جز فعال کردن بخش گردشگری نداریم. در بخش‌های مختلف گردشگری، توجه به گردشگری پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است. حال اگر در کشور‌های همسایه چرخی بزنید، می‌بینید هیچ کدام امکانات درمانی ایران را ندارند و به آن نیاز هم دارند، پس برای جذب این افراد باید دست به کار شویم و با فراهم کردن بستر‌های مناسب گردشگری، جانی دوباره به حوزه گردشگری داده و سهم خود را از این صنعت بگیریم. براساس مأموریتی که دکتر میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به ما دادند، باید بستر‌های لازم را برای گردشگری پزشکی فراهم سازیم. به همین منظور استان خوزستان را به عنوان پایلوت این طرح در نظر گرفتیم و به دلیل نزدیکی شهر‌های خرمشهر، آبادان و منطقه آزاد اروند به بصره و چند شهر دیگر عراق از مرز شلمچه روی این شهر‌ها هدفگذاری کردیم.»
وی با اشاره به اینکه روزانه ۵ تا ۱۰ هزار نفر از مرز شلمچه وارد کشور می‌شوند، توضیح می‌دهد: «حداقل سه هزار نفر با هدف درمان به ایران می‌آیند و می‌توانیم با ارائه بسته‌های مختلف در کنار درمان گردشگری، خرید، زیارت و سیاحت را هم به آنها پیشنهاد دهیم. اما در این میان مشکلاتی وجود دارد، همچون نبود نظارت بر کیفیت خدمات ارائه شده، حمل‌و‌نقل جاده‌ای، زمینی و هوایی، هنگامی که این شاخص‌ها با مشکل روبه رو باشد، تمایل خارجی‌ها برای حضور در کشور کاهش پیدا می‌کند. در این همایش موانع و مشکلات استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد زیرساخت‌های مناسب این حوزه توسعه پیدا کند. یکی دیگر از اقدامات مؤثر، حضور در کشور‌های مبدأ است تا بتوانیم خدمات را معرفی کنیم. بصره تا خرمشهر ۲۰ دقیقه فاصله دارد اما شاید ۲۰ درصد از مردم این شهر از ظرفیت‌های پزشکی و گردشگری ایران اطلاعات دارند، به همین دلیل مقرر شده نمایشگاهی از ظرفیت‌های پزشکی ایران در بصره برگزار کنیم تا شاهد افزایش توریسم درمانی در کشور باشیم. حضور در مبدأ و کم و کیف آن، اطلاع رسانی، ساماندهی مبادی ورودی، ارتقای سطح خدمات به گردشگران از نقطه صفر مرزی و از زمان ورود تا خروج، تلاش برای افزایش ضریب ماندگاری، ساماندهی واسطه‌های موجود، نظارت بر کیفیت خدمات به گردشگران و مواردی از این دست، از جمله موضوعاتی است که باید روی آن کار شود.»
منبع: روزنامه ایران
